Ο ποιητής, πεζογράφος, κριτικός και γεωγράφος της λογοτεχνίας μας κοινωνεί ένα εγχειρίδιο ποιητικότατης πλην ψύχραιμης και δοκιμιόγραφης πλεύσης στον κόσμο των καίριων βιβλίων του Εικοστού. Παραδέχεται πως περιέλαβε τους συγγραφείς που αγάπησε περισσότερο και τα βιβλία που θεωρεί ως τα αντιπροσωπευτικότερα του έργου τους, αναφέροντας και εκείνα που παραλείφθηκαν λόγω περιοριστικών κριτηρίων. Σε αυτόν λοιπόν τον προσωπικότατο Κανόνα βρίσκονται μερικά από τα έργα που προσδιόρισαν την φυσιογνωμία της Λογοτεχνίας του εικοστού αιώνα – έστω της Δύσης – και επέδρασαν στο έργο και άλλων συγγραφέων. Τούτα τα τρισέλιδα κείμενα (πρωτοδημοσιευμένα σε ειδική στήλη στο παλαιό εκείνο βιβλιοένθετο του Βήματος) καταφέρνουν να αποδώσουν τα πειστήρια της σπουδαιότητάς τους αλλά και τον πυρήνα της πλοκής με αξιοθαύμαστη πυκνότητα και συντομία.Η ενότητα των Ποιητών περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τον τσιγγάνο της νέκυιας του πάνω κόσμου Φ.Γ. Λόρκα, τον δανδή της βιομηχανικής φαντασμαγορίας Β. Μαγιακόφσκι, τον επιτομέα του εκλεπτυσμένου πεσιμισμού Α. Μπλοκ, τον ερωτογράφο της σκιάς και των αποσιωπήσεων Ε. Μοντάλε, τον μεγαλοφυή πιερότο που ήξερε πώς να μετατρέπει σε γέλιο το ατομικό του δράμα (Γ. Απολλιναίρ), τον πιο αθόρυβο και πιο ευρωπαίο από τους αμερικανούς ποιητές Γουάλλας Στήβενς κ.ά. Στα δοκιμιακά οι Αντόρνο, Μπερλίν, Σόντακ, Φουκώ, Μπένγιαμιν, ΜακΛούαν, τα Αξόδευτα Πάθη του Στάινερ, οι Φαντασιακές Κοινότητες του Άντερσον (ο κόσμος μας ως ένας κόσμος [και εθνικιστικών] επινοήσεων).
Στην πεζογραφία ο Ανδριανός της Γιουρσενάρ («ο πρώτος αυθεντικός Ευρωπαίος»), ο έγκλειστος των αναμνήσεων Χέρτζογκ (Μπέλλοου), ο Ζήνων της εξοντωτικής αυτοανάλυσης και της μεταφυσικής της δυστυχίας (Σβέβο), ο Ξένος, ο Απολυμαντής, ο Μάγος, οι Γυμνοί και οι Νεκροί, ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα, η Λολίτα, ο Πέδρο Πάραμο, ο Αρτέμιο Κρουζ κι ο Homo Faber, οι αναχωρητές του αμερικανικού αντι-ονείρου που βρέθηκαν Στον δρόμο και του παρηκμασμένου δυτικού πολιτισμού Στην καρδιά του σκότους. Εδώ πατάμε στο Γεφύρι του Άντριτς (ο μυθικός ρεαλισμός της βαλκανικής μνήμης), στις πόλεις του Καλβίνο, στην Παταγωνία του Τσάτγουιν, στο Μηδέν και το Άπειρο, υφιστάμενοι το έπος του εξευτελισμού ενός ανθρώπου δυστυχή και εξωφρενικά αστείου (Η Τύφλωση του Κανέτι), την Ανθρώπινη Μοίρα του Μαλρώ (η δράση ως νόημα ζωής), το Κουντερικό Αστείο.
Ο Βιστωνίτης εντοπίζει Κάτω από το ηφαίστειο του Λόουρι την πρώτη φορά που ένας συγγραφέας των νεωτέρων χρόνων περιέγραφε την κόλαση που τρώει τα σωθικά ενός και μόνο ανθρώπου και μετέτρεψε την αυτοκαταστροφή του σε ποίηση· τους πρώτους αρνητικούς ήρωες που δεν ανήκουν στο περιθώριο, τους εξοστρακισμένους του συστήματος και τα μαύρα πρόβατα της κοινωνίας στον Φάρο της Γουλφ· τις απόπειρες απάντησης πώς μπορεί ένας συγγραφέας να μιλήσει για το παρελθόν χωρίς να χάσουν οι ήρωες τη δική τους φωνή στη Βουή και την Αντάρα του Φώκνερ.
Με ιδιαίτερη ικανοποίηση βλέπω εδώ δυο λιγότερο προβεβλημένα μα μοναδικά έργα: την Ιστορία της Έλσας Μοράντε, ένα αντι-έπος των απλών και καθημερινών, και τους Επτά στύλους της σοφίας του Τ.Ε. Λώρενς (της Αραβίας), εκείνου του φλογερού πολίτη του κόσμου που με την ματιά του ασκητή ταύτισε την αιωνιότητα με την εικόνα της ερήμου και αποφάσισε να ζήσει ηρωικά σε έναν αιώνα που εξέθρεψε την αμφιβολία. Ίσως αυτός ο υπαρκτός ήρωας είναι ο φάρος που χρειαζόμαστε που και που. To Damascus!
Πανδοχείο 
2 σκέψεις σχετικά με το “Αναστάσης Βιστωνίτης – Ex Libris. Κείμενα για τη λογοτεχνία του εικοστού αιώνα”