Ο ψυχρός αέρας άρχιζε να ζεσταίνει όσο το μονοπάτι εξαφανιζόταν – το άλογο, ο αναβάτης, η νεαρή γυναίκα και ο σκύλος επέστρεφαν στις σελίδες του βιβλίου απ’ όπου είχαν ξεπηδήσει. (σ. 90)Πλοκή: Η υπόθεση Τζέιν Έιρ είναι το πρώτο στη σειρά μυθιστορημάτων με ηρωίδα την αξιότιμη ντετέκτιβ Επόμενη Πέμπτη. Εκείνη ζει σε μια εποχή όπου οι κλωνοποιήσεις κατοικίδιων είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς, η Ουαλία ανήκει στη Σοβιετική Δημοκρατία κι ένας Ρωσοβρετανικός πόλεμος διαρκεί παραπάνω από έναν αιώνα. Οι θρησκευτικοί πόλεμοι, από την άλλη, έχουν εκλείψει χάρη στην ύπαρξη της Παγκόσμιας Κοινής Θεότητας, ενός μίγματος από όλες τις θρησκείες. Και μετά αρχίζουν τα ωραία: σε αυτόν τον κόσμο βασιλεύει η λογοτεχνία και τα κάθε είδους κείμενα αποτελούν το θέμα καθημερινών συζητήσεων και αντεγκλήσεων. Φανταστείτε δηλαδή μια πραγματικότητα όπου κάθε κλασικό έργο αποτελεί κομμάτι της μαζικής κουλτούρας κι όπου οι άνθρωποι φιλονικούν π.χ. σχετικά με την πατρότητα των έργων του Σαίξπηρ, χωρισμένοι σε Σαιξπηρικούς, Νέους Μαρλόβιους και Μπεϊκόνιους!
Την ίδια στιγμή αλλεπάλληλα θεατρικά έργα παρακολουθούνται από ενθουσιώδες κοινό που συμμετέχει διαδραστικά και εορτάζονται επέτειοι για τη νομιμοποίηση του σουρεαλισμού, ενώ οι Ραφαηλίτες ετοιμάζουν την επόμενή τους κίνηση. Παράλληλα, συνηθίζεται το φαινόμενο να υιοθετούνται ονόματα συγγραφέων και ηρώων και να έχουμε περιστατικά σε παμπ όπου ο θύτης, το θύμα, ο μάρτυρας, ο ιδιοκτήτης, ο αστυφύλακας και ο δικαστής ονομάζονταν όλοι Άλφρεντ Τένυσον… (σ. 133). Όπως είναι φυσικό, ακόμα και αυτός ο εναλλακτικός κόσμος θα έχει τους παράνομους και τους «κακούς» του. Σωστά τους μαντέψατε: είναι οι λογοκλόποι, οι πλαστογράφοι λογοτεχνικών κειμένων, οι κλέφτες των πρωτοτύπων, οι εξπρεσιονιστές (απαγορευμένοι εκ νόμου).
Χρονο/τοπογραφικό: 1985. Αν στην πορεία σας διαφύγει, θυμηθείτε το σημαδιακό έτος του Orwell + 1. Λονδίνο, Σουίντον, επαρχιακά αεροδρόμια με αυτόματα μηχανήματα που με το κατάλληλο κέρμα απαγγέλουν Σαίξπηρ, το εγκαταλειμμένο καφέ «Κοράκι» της οδού Μοργκ.
Ηρωίδα/ήρωες: Εδώ λοιπόν εισέρχεται η ηρωίδα μας: η Επόμενη Πέμπτη του ειδικού τμήματος λογοτεχνικών ντετέκτιβ SO-27, μια ικανή εξιχνιάστρια λογοτεχνικών εγκλημάτωνκαι ένα καταμορφωμένο μοναχικό κορίτσι που συνδυάζει ρομαντισμό και θάρρος. Διακριτικός βοηθός της ο Θείος Mycroft, ένας μεταμοντέρνος Κύρος Γρανάζης με εξωφρενικές εφευρέσεις, η κυριότερη από τις οποίες είναι η Πύλη Πρόζας: μια πόρτα μέσω της οποίας μπορείς να μπαινοβγαίνεις σε όποιο βιβλίο θες ή τραβάς όποιον θέλεις έξω από αυτό!
Ενσαρκωτής της παρανομίας είναι ο πρώην καθηγητής λογοτεχνίας Αχέρων Άδης (πιθανώς ένα σχόλιο για το μορφωτικό επίπεδο των μελλοντικών τρομοκρατών;). Ο Α.Α. έχει ήδη σκοτώσει, ο άθλιος, τον κύριο Quaverley, δευτερεύοντα χαρακτήρα του Martin Chuzzlewit του Charles Dickens και ετοιμάζεται να απαγάγει την Τζέιν Εϊρ εισχωρώντας στο πρωτότυπο της Σάρλοτ Μπροντέ και εξαφανίζοντάς την από κάθε αντίτυπο. Όπως καταλαβαίνετε, δεν κινδυνεύει απλώς η διαχρονική δεσποινίς αλλά και η ίδια η κλασική λογοτεχνία.
Γύρω τους κινούνται ελάσσονες χαρακτήρες: άτυχοι εφευρέτες που φτιάχνοντας μηχάνημα που χρησιμοποιεί ασπράδια αυγών γίνονται κατά λάθος μαρέγκα. Χρονοφύλακες που ξεφορτώνονται εξήντα χρόνια σε λιγότερο από ένα λεπτό. Αναγνώστες του περιοδικού Νέα Κλωνοποίηση. Συνταγματάρχες που υποστηρίζουν τη σύγκρουση γιατί μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο μπορούν να τα βγάλουν πέρα με την καταστροφή (τη δική τους;). Βιομηχανίες όπλων με ονόματα Γολιάθ. Και κάποιοι που ψάχνουν το κοριτσάκι της σελίδας 148 κάποιου βιβλίου.
Φάκελος φιλοξενούμενου: Ο κύριος Γιάσπερ Φόρντ (Λονδίνο, 1961) εκτός από έμπειρος τεχνικός στην κινηματογραφική βιομηχανία υπήρξε και υπόδειγμα πείσματος και υπομονής: μόλις ο 77ος εκδότης δέχτηκε να τυπώσει το εξωφρενικό του χειρόγραφο – οι υπόλοιποι το απέρριπταν ασυζητητί. Τώρα θα χαζεύουν από μακριά τις συνέχειες του project αλλά και τις παρενέργειες του πρώτου λογο/τεχνήματος του Φόρντ: στο διαδίκτυο μπορεί κανείς να βρει πιστούς συζητητές με προτάσεις για τις νέες περιπέτειες της Πέμπτης, αναγνώστες που χρησιμοποιούν ορολογίες του βιβλίου, καταλόγους επεξηγήσεων ανά κεφάλαιο, ειδικές ιστοσελίδες με συμβουλές για το δεύτερο στρώμα ανάγνωσης. Η Επόμενη Πέμπτη έχει γίνει πλέον λατρευτή περσόν με προσωπική ιστοσελίδα (http://www.thursdaynext.com/) και φαν.
Γοητεία: Στο πρώτο μέρος τις εντυπώσεις κερδίζουν οι εμφανίσεις των χαρακτήρων και οι υπόλοιπες εφευρέσεις του θείου: μια μέθοδος που στέλνει πίτσα μέσω φαξ, ένα μολύβι με ενσωματωμένο ορθογραφικό έλεγχο, ο αυτόματος χρωματιστής αυτοκινήτων, το καρμπολεξικό (όπου ένα καρμπόν αρκεί για πολλαπλές μεταφράσεις ενός κειμένου) και η αμφιβληστροειδής οθόνη με την οποία μπορείς να μεταμορφώσεις το περιβάλλον σου σε διάφορες χαλαρωτικές εικόνες. Μόλις χτυπήσει το τηλέφωνο ή εμφανιστεί το αφεντικό σου, ανοίγεις τα μάτια και επιστρέφεις στον πραγματικό κόσμο. Είναι στο δεύτερο μέρος όμως που απογειώνεται η πλοκή. Εκεί ο Φορντ υποστηρίζει το δύσκολο εύρημά του αποθεώνοντας τη διακειμενικότητα και πλουτίζοντας συνεχώς το κείμενο με αλλεπάλληλες αναφορές σε χαρακτήρες, έργα και τοποθεσίες κλασικών έργων. Από αυτήν την άποψη ένοιωσα αρχικά πώς θα ήταν το ιδανικό να έχω διαβάσει ορισμένα από αυτά και σίγουρα την Τζέιν Έιρ. Όμως η ανάγνωση με καθησύχασε έγκαιρα: δε χρειάζεται να έχεις την παραμικρή ιδέα γι’ αυτά, εφόσον οι απαραίτητες πληροφορίες πλέουν μέσα στην αφήγηση και στις σημειώσεις της μεταφράστριας. Έτσι (όπως σωστά έγραψε η Λίνα Πανταλέων στην κριτική της στο τελευταίο Εντευκτήριο) ο συγγραφέας κατορθώνει να εισαγάγει την κλασική λογοτεχνία στη σύγχρονη πεζογραφία με τρόπο διασκεδαστικό αλλά και να παρουσιάσει την ανάγνωση ως περιπέτεια και υπόθεση των πολλών!
Γραφιστικά: Ο Φορντ παίζει στα δάχτυλά του ή μάλλον στα πληκτρολόγιά του κάθε γνωστή τεχνική του αστυνομικού μυθιστορήματος, της επιστημονικής φαντασίας και του κινηματογράφου και τις εκ-μετα-μοντερνίζει όλες μαζί. Έχοντας στο ράφι των επιρροών του κάθε είδους λογοτεχνία, εκλεκτές ραδιοφωνικές εκπομπές, τηλεοπτικές σειρές του ’70 και κινηματογραφικές σκηνές φτιάχνει μια ιστορία γεμάτη ευρήματα, «μαύρο» παραλογισμό και έξυπνο ως κραυγαλέο χιούμορ. Ο Lewis Carroll γράφει ιστορίες που σκέφτηκε ο Ιούλιος Βερν, ο Douglas Adams κάνει φάρσα στους άγγλους κλασικούς κι οι Monty Pythons δοκιμάζουν μια pop science fiction. Ένα φιλολογικό (προς θεού, όχι φιλοσοφικό!) θρίλερ.
Συντεταγμένες: Jasper Fforde, The Eyre Affair, 2001. Στα ελληνικά: εκδ. Πόλις, 2007, μτφ. Αγγελική Παπαδοπούλου. Με σημειώσεις και επίμετρο της μεταφράστριας. Υπερ-ψυχαγωγικό λογο-τέχνη- κό κλωνο-ποίημα.
Πρώτη δημοσίευση: εδώ.
Πανδοχείο 
To να εισχωρούμε μέσα στα βιβλία και να συνυπάρχουμε με ήρωές τους , το έχω σκεφτεί και εγώ σαν ιδέα, και υποθέτω πολλοί βιβλιόφιλοι. Είναι ονειρική φαντασίωση. Τι χαζοί οι 77 εκδότες που το απέρριψαν. Εκδότες χωρίς φαντασία, σαν να λέμε, λουλούδι δίχως άρωμα, φαγητό δίχως γεύση.