Ο Δημήτρης Κονιδάρης μοιράζεται τις σκέψεις του για τον Πόρφυρα, το εύκρατο και πολύκαρπο λογοτεχνικό περιοδικό που συν-εκδίδει και συν-διευθύνει μαζί με τον Περικλή Παγκράτη.
Η «φυσιογνωμία» του περιοδικού
(από το εκδοτικό σημείωμα του 1ου τεύχους, 1980)
«Συνέχεια» θα μπορούσε να ήταν ένα άλλο όνομα αυτού του περιοδικού. Γιατί την πνευματική συνέχεια σ’ αυτή την πολιτεία έχει την πρόθεση να εκφράσει. Θέλει να ’ναι μια έκφραση της σημερινής πνευματικής συγκομιδής, όπως αυτή εμφανίζεται και ζει και κινείται κι εξελίσσεται στο χώρο τούτο, χωρίς ωστόσο να ξεκόβεται από τους άλλους χώρους. Ούτε από την εποχή και τον καιρό μας. Το σολωμικό δίδαγμα, που δεν έπαψε να ’ναι εδώ απτή ζωντανή παρουσία, μας δίνει το σύμβολό του, τον «πόρφυρα». Μιαν ομορφιά της έξω από χρόνο και χώρο αμάχης, μιαν αντιπαράταξη στο άγριο τέρας.
Σημείωση: Πόρφυρας, ένα είδος καρχαρία στην παλαιότερη κερκυραϊκή διάλεκτο, τίτλος ποιήματος του Σολωμού.
Στόχοι
Ο «Πόρφυρας» (έκδοση μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα) συμπλήρωσε τον αριθμό των 130 τευχών. Στα πρώτα 42 τεύχη του είχε κυκλοφορήσει ως δίμηνη έκδοση, ενώ από το τεύχος 43 (αισθητικά βελτιωμένος και πολυσέλιδος) είναι τριμηνιαίος. Το γεγονός, σε συνδυασμό με τη σημαντική απήχηση του «Πόρφυρα» σε συγγραφείς και αναγνώστες είναι ίσως άξιο επισήμανσης, καθώς μάλιστα το περιοδικό άγει χωρίς διακοπή το 29ο έτος. Παράλληλα, ωστόσο, η εκδοτική ομάδα του «Πόρφυρα» πιστεύει ότι με την επισήμανση αυτή εξαντλείται και ο όποιος «πανηγυρισμός».
Εξίσου μη αναγκαίος θεωρείται από την εκδοτική ομάδα του περιοδικού και ο απολογισμός της μέχρι σήμερα πορείας του περιοδικού, για τον οποίο πιστεύει ότι θα ήταν και ουσιαστικά αναρμόδια να τον πραγματοποιήσει. Το μόνο που μπορεί κανείς να ευχηθεί, είναι να βρεθεί στο μέλλον ο κατάλληλος ερευνητής, ο οποίος με αντικειμενικότητα (για να μη χαριστεί στα λάθη), αλλά και με ευαισθησία (για να μην αδικήσει τη σκέψη των εκδοτών) θα συνυπολογίσει ή και θα συμψηφίσει «κέρδη» και «ζημίες» από την έκδοση. Τότε, ενδεχομένως, θα κληθεί να απαντήσει σε ερωτήματα σαν κι αυτά, π.χ.:
α) εάν το περιοδικό κατόρθωσε να διαμορφώσει προσωπικότητα,
β) εάν και σε ποιο βαθμό συνέβαλε στη συλλογικότητα,
γ) εάν και σε ποιο βαθμό μπόρεσε να παρακολουθήσει τις πνευματικές διεργασίες στον τοπικό, τον ευρύτερο ελληνικό και τον διεθνή χώρο,
δ) εάν και σε ποιο βαθμό ανέσυρε απ’ τη λήθη αξιόλογες μορφές ή μορφώματα του παρελθόντος και εντόπισε τις εξελίξιμες περιπτώσεις του παρόντος,
ε) εάν με τις αναγκαίες ανανεώσεις δημιούργησε προοπτικές συνέχειας, κ.λ.π.
Όχι λοιπόν «πανηγυρικά», αλλ’ εντελώς «περιστασιακά» σημειώνεται το γεγονός πως ο «Πόρφυρας» έφθασε στο 130ο τεύχος του. Δηλώνεται έτσι το γνωστό, ότι δηλαδή μετά από μια μακρά διαδρομή υπάρχει πάντα συνέχεια και διάρκεια. Και υπάρχει επίσης μεταξύ των μελών της εκδοτικής ομάδας αλληλοεκτίμηση και αγάπη – στοιχεία που αποτελούν την κινητήρια δύναμη του περιοδικού.
ΔιαδρομήΌπως όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί, όπως όλα τα περιοδικά που κάπως άντεξαν στο χρόνο, πέρασε κι ο «Πόρφυρας» από κάποια στάδια, που πάντως όχι μόνο δεν αλλοίωσαν τη φυσιογνωμία του, αλλά, αντίθετα, τον έφεραν πολύ κοντά στις αρχικές προοπτικές του.
Ο «Πόρφυρας» έλαβε το όνομά του από το ομώνυμο σολωμικό ποίημα, προκειμένου να υποδηλωθεί η συνέχεια στη μακρά πνευματική παράδοση του τόπου.
Τέσσερις είναι οι σταθμοί στην πορεία του περιοδικού:
Το πρώτο στάδιο του περιοδικού, συμβατικά μέχρι το 14ο τεύχος (1980-1983) –κι αφού είχε μεσολαβήσει μια ανθολογία με τις πιο αξιόλογες κερκυραϊκές μεταπολεμικές ποιητικές φωνές– αποτελούσε ένα «προσκλητήριο» κατά κύριο λόγο στους εργάτες των κερκυραϊκών γραμμάτων.
Στάδιο δεύτερο, από το 15ο τεύχος μέχρι το 30ο (1983): δημιουργία της εκδοτικής ομάδας του περιοδικού, που πάντα υπήρχε ως κύκλος πνευματικών ανθρώπων, αλλά δεν είχε λειτουργήσει τυπικά. Η εκδοτική ομάδα, πέρα από τη συνεισφορά της στα πρακτικά και οικονομικά προβλήματα του περιοδικού, διευρύνει προς το καλλίτερο τα κριτήρια και διευκολύνει την αποφυγή εσφαλμένων εκτιμήσεων, ενώ διατηρείται πάντα ο κύκλος των φίλων του περιοδικού.
Με το τρίτο στάδιο (από το 31ο τεύχος, 1985), ο «Πόρφυρας» μπαίνει στη φωτοσύνθεση και εν συνεχεία στον Η/Υ, οπότε στερείται ίσως την ομορφιά της κλασικής τυπογραφίας (στο χέρι) αλλά μπορεί να έχει περισσότερες σελίδες και ύλη. Με τη φωτοσύνθεση, το περιοδικό μπορούσε πλέον να δημοσιεύει εκτεταμένα θεωρητικά και πεζά κείμενα (κυρίως προβληματισμού) και να πραγματοποιεί σφαιρικές παρουσιάσεις ποιητικών κειμένων.
Αυτή περίπου την περίοδο σημειώνεται και η απαρχή μιας στέρεης συνεργασίας –σε επίπεδο δημοσιεύσεων– με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Η σύνδεση του «Πόρφυρα» με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, εκτός από την πολυμέρεια των συνεργασιών συνετέλεσε στο να προστεθεί στην εκδοτική ομάδα του περιοδικού ένα ακόμη όνομα, ο σύμβουλος έκδοσης Θεοδόσης Πυλαρινός, από το 101ο τεύχος. Η προσπάθεια επίτευξης ουσιαστικής αυτοδυναμίας υποστηρίζεται λοιπόν και από το γεγονός ότι από το 1985 ξεκινά η λειτουργία του Ιονίου Πανεπιστημίου.
Τα αφιερωματικά τεύχη του περιοδικού για τον πεζογράφο Σπύρο Πλασκοβίτη, τον ποιητή Ιωάννη Σαρακηνό και τον χαράκτη Νίκο Βεντούρα επισφραγίζονται με δύο ογκώδη αφιερώματα στον πεζογράφο Κωνσταντίνο Θεοτόκη, κι ακολούθως στον Διονύσιο Σολωμό, τον Ιάκωβο Πολυλά και τον Ανδρέα Κάλβο, με την ουσιαστική βοήθεια της κερκυραϊκής ακαδημαϊκής κοινότητας, αλλά και με αφιερώματα ή σελίδες σε δημιουργούς όπως ο χαράκτης Νίκος Βεντούρας, ο Σπύρος Πλασκοβίτης, ο Άγγελος Σικελιανός, ο Τάσος Κόρφης, ο Λορέντζος Μαβίλης, ο Γιώργος Σεφέρης, ο Μπόρχες, ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Θανάσης Βαλτινός, ο Έκτωρ Κακναβάτος, ο Δημήτρης Καλοκύρης, ο Μανόλης Πρατικάκης, ο Γιάννης Δάλλας, ο Διομήδης Βλάχος (μεταθανάτιο αφιέρωμα), ο Δημήτρης Ι. Σουρβίνος (μεταθανάτιο αφιέρωμα), ο λατινιστής καθηγητής Κωνσταντίνος Γρόλλιος (μεταθανάτιο αφιέρωμα), ο Ευγένιος Αρανίτσης, ο καθηγητής Εμμανουήλ Κριαράς και, το πρόσφατο αφιέρωμα, ο Νάσος Βαγενάς.Η πνευματική σύνδεση του περιοδικού με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο αποτελεί το τέταρτο στάδιο της πορείας του.
Με την ευκαιρία, ωστόσο, ας προστεθεί ότι στόχος του «Πόρφυρα» δεν ήταν και δεν είναι να καλύψει όλους τους τομείς της πνευματικής ζωής του τόπου, πολύ περισσότερο που υπάρχουν, ευτυχώς, άλλοι αρμοδιότεροι, λ.χ. για την ιστοριοδιφική έρευνα, τη λαογραφία κ.λ.π., αλλά να προσθέσει το λιθαράκι του σε συγκεκριμένο τομέα και μάλιστα, ας το πούμε αυτό, χωρίς επ’ ουδενί να περιχαρακωθεί. Αν παραδόξως όλη η πνευματική ζωή έχει συγκεντρωθεί στην πρωτεύουσα, αυτό δεν σημαίνει ότι τα περιφερειακά περιοδικά οφείλουν να περιχαρακώνονται. Σε τελευταία ανάλυση, δεν είναι προς το συμφέρον, ούτε της περιφέρειας ούτε των ίδιων των περιοδικών. Κατά την εκτίμηση των εκδοτών του «Πόρφυρα» η περιχαράκωση σήμερα αποδυναμώνει, τουλάχιστον, την πνευματική ζωή ενός τόπου.
Το περιοδικό «Πόρφυρας», λοιπόν, αποτελεί ένα από τα μακροβιότερα μεταπολεμικά λογοτεχνικά περιοδικά και ένα από τα ελάχιστα λογοτεχνικά περιοδικά της περιφέρειας που, διατηρώντας ένα σταθερό πυρήνα συνεργατών από τον τόπο έκδοσής του, στους οποίους παρέχει μόνιμο βήμα έκφρασης, αλλά και επιχειρώντας ανοίγματα σε συνεργασίες και εξελίσσοντας σταδιακά τις επιλογές του, κατόρθωσε να χαίρει πανελλήνιας εμβέλειας και αποδοχής.Και τώρα, τι; Μετά από 130 τεύχη και είκοσι εννέα χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας (κι αφού ο «Πόρφυρας» πέτυχε να βρίσκεται στα κεντρικά βιβλιοπωλεία της πρωτεύουσας, της συμπρωτεύουσας και των μεγάλων περιφερειακών πόλεων, στις βιβλιοθήκες των ελληνικών πανεπιστημίων και των εδρών Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στις πέντε ηπείρους), πού πρόκειται να βαδίσει; Ποια ανανέωση θα επιτύχει; Τι άλλο πρόκειται να επιδιώξει; Αυτό είναι και το ζητούμενο τούτης της εποχής.
Υπο/σημείωση: Ο Δημήτρης Κονιδάρης (Κέρκυρα, 1945) έχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές Οι συζητητές (εκδ. σειρά του Πόρφυρα, 1981), Οικείος (εκδ. Οδυσσέας, 1984), Ο ήλιος χαμηλώνει (εκδ. Υάκινθος, 1987), Οι συζητητές (συγκεντρωτική έκδοση ποιημάτων, εκδ. Έψιλον, 1995), καθώς και τις Τρεις βραχείες μονογραφίες/Γιώργος Αγιοβλασίτης – Ιωάννης Σαρακηνός – Νίκος Μώρος (εκδ. Έψιλον 1998).
Πανδοχείο 